Rehberlik Yazımız

KÜÇÜK KİTAP ANAOKULU MART AYI PSİKOLOJİ BÜLTENİ

 

Ebeveynlik Stilleri

Çocuğun kişiliğinin, psikolojik durumunun ve kişilik özelliklerinin şekillenmesinde çocuğun sosyal ve fiziksel özellikleri önemli rol oynar. Fakat özellikle okul öncesi dönemde sosyal ve fiziksel çevrenin en önemli unsuru ise ebeveynlerin tutumlarıdır. Anne babanın kendi özelliklerinden kültürel özelliklerine kadar bir çok etken, erken dönemlerden itibaren çocuğu etkiler.

Ebeveynlik becerilerinin bir kısmı anne babalara genetik olarak kodlanmış veya kendi anne babalarından yani çevresel olarak gelirken, bir kısmı da ebeveynlerin inanç sistemleriyle doğru orantılı olarak ebevenlik davranışlarını yaratır. Tüm bu ebeveyn davranışları da, çocuğun davranışsal ve duygusal gelişimini etkiler ve son olarak çocuğun inanç sistemini yaratır.

Anne ve babaların çocuklarına sergiledikleri 4 tip eneveynlik tutumu vardır:

 

•             Otoriter Ebeveynlik:

Bu tutumu sergileyen ebeveynler çocuklarının kendilerinin koydukları kurallara katı bir biçimde uymalarını isterler. Kurallara uyulmazsa ceza yöntemi tek çaredir. Bu tip ebeveynler, koydukları kuralların arkasında yatan nedenleri açıklamazlar. Genelde çocuğun verebileceğinden daha büyük beklentileri olur.
Bu ebeveynlik tarzının çocuk üzerindeki etkisi:
Genelde bu tip tutuma maruz kalan çocuklar okul hayatlarında başarılı olabilmelerine rağmen kaygılı, mutsuz, çekingen, özgüveni düşük, insanlara bağımlı ve benlik saygısı düşük bireyler olurlar. İletişim becerileri düşük olur, harekete geçmekte zorlanırlar.

 

•             İzin Verici Ebeveynlik:

Bu tutumu sergileyen ebeveynler çocuklarından çok az şey talep ederler, nadiren onları disipline ederler. Çocuklarından sorumluluk beklentileri düşüktür, bu nedenle çocuklarına kural koymamayı tercih ederler.Çocuklarına yönelik tavırları duyarlıdır ancak iletişimleri bir anne baba olmaktan çok arkadaş gibidir.
Bu ebeveynlik tarzının çocuk üzerindeki etkisi:
Genelde bu tip tutumla büyüyen çocuk kendini daha az kontrol edebilir ve bu mutluluğunun azalmasına neden olur. Bu çocuklar genelde otorite ile problemler yaşar, bu da okula uyum sorunları göstermesine sebep olabilir. Okul başarısı da bununla doğru orantılı olarak düşüş gösterir.

 

•             İhmalkâr Ebeveynlik:

Bu tutumu sergileyen ebeveynler çocuklarının maddi ve/veya manevi ihtiyaçlarını göz ardı ederler.bu tip ebevenlerin çocuklarından beklentileri düşük ve çocuklarıyla iletişimi zayıftır. Evde kural koymazlar. Çocuğun temel ihtiyaçlarını karşılarlar, fakat özellikle psikolojik olarak yanlarında durmazlar. İleri vakalarda çocuğun fiziksel ihtiyaçları da karşılanmayabilir.

Bu ebeveynlik tarzının çocuk üzerindeki etkisi:

Bu tip ebeveynlere sahip olarak büyüyen çocuklar, neredeyse her alanda başarısız olabilir. Kendilerini kontrol etmekte zorlanırlar, akranlarıyla ilişki kurmakta zorluk çekerler. Daha içine kapanık, kendini yalnız hisseden ve özgüveni düşük bireyler olurlar. Sosyal olarak yetersizdirler.

 

•             Demokratik Ebeveyn:

bu tutumu sergileyen ebeyenler kural koyarlar ve bu kurallara uyulmasını isterler. Fakat bu kurallar demokratik bir biçimde işler. Çocuğa bu kuralların neden konulduğunu anlatır, gerekirse kurallar tartışılarak ortak bir noktada birleşilir. Bu tip ebeveynler çocuklarına karşı duyarlıdır ve onların sorunlarını dinleme konusunda isteklidirler. Çocuklarından bekledikleri çocuğun yaşına ve kapasitesine uygundur. Çocuğun beklentileri karşılayamadığı noktada ceza yöntemi kullanmak yerine, bunu neden başaramadığını sorgular, anlamaya çalışır ve destekleyici şekilde sorun çözerler. Çocukların hayatına müdahale etmekten çok, onları destekleyici bir biçimde yönlendirirler.

Bu ebeveynlik tarzının çocuk üzerindeki etkisi:

Bu tip tutumla büyüyen çocuklar özgüvenleri yüksek, sorumluluk sahibi, duygularını regüle edebilen, daha anlayışlı ve benlik saygısı yüksek bireyler olurlar. Sosyal becerileri gelişir. Okul hayatlarında başarılı olurlar.

 

Eğer çocuklar ailelerinin kendilerinden istediklerini makul ve adil bulurlarsa, bu kurallar ve beklentiler üzerinde beraber bir karara varılmış ise çocuğun bunları uygulama olasılığı yükselir. Ayrıca çocuklar belirli durumlarda nasıl davranmaları gerektiğini anlayarak kendilerini kontrol etmeyi öğrenirler.

Ebeveynlik tutumları her evde tekil olarak bulunmayabilirler. Aileler dönemsel olarak veya yaşanan duruma göre bu tutumlar arasında geçişler yaparlar. Örneğin bir ailede anne izin verici bir ebeveynlik sergilerken, baba demokratik bir tutum sergiliyor olabilir. Bazı durumlarda anne ve baba ortak bir tutumda birleşebilirken, babaanne-dede veya bakıcı gibi başka bakım veren insanların tutumları anne babadan farklı olabilir. Çocuğun gelişiminde en önemli unsurlardan biri olan tutarlılığı sağlamak bu noktada çok önemlidir.

 

               Yukarda bahsedilen ebeveynlik modellerini göz önünde bulundurarak kendi tutumunuzun hangisine daha yakın olduğunu gözlemleyebilir, ailenizde hangisinin geçerli olmasını istediğinizi kendiniz belirleyebilirsiniz.

SEVGİLERİMİZLE
Okul Psikologumuz